ΤΟ ΛΑΘΟΣ

Το λάθος του δανεισμού..Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΜΑΖΑ θα δημοσιεύσει τμηματικά και σε νεοελληνική απόδοση, το έργο του Πλουτάρχου «Περί του μη δειν δανείζεσθαι» δηλ. για το ότι δεν πρέπει να δανειζόμαστε. Ένα τμήμα της αρχαιοελληνικής γραμματείας που, αν οι νεοέλληνες είχαν διδαχθεί στο σχολείο, ίσως να μην έπαιρνε τέτοια έκταση ο δανεισμός από τις τράπεζες τα προηγούμενα χρόνια και, μετα βεβαιότητος, θα ήταν ικανοί τώρα να αντιδράσουν πιο δυναμικά στη λαίλαπα. Σίγουρα, αν οι πολιτικοί περνούσαν σχολείο αφού εκλέγονταν, προκειμένου να επιμορφωθούν στα νέα τους καθήκοντα -αφού προέρχονται από διάφορους χώρους και οπωσδήποτε δεν κατέχουν όλοι από πολιτική- το συγκεκριμένο κείμενο θα έπρεπε να ήταν ένα από τα βασικά μαθήματα..

Καλή ανάγνωση.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ΗΘΙΚΑ 827D-835A « Περί του μη δει δανείζεσθαι»

1.Ο Πλάτων στους “Νόμους” του, απαγορεύει στους γείτονες να παίρνει ο ένας το νερό του άλλου, αν προηγουμένως δεν σκάψουν για νερό στη δική τους γη μέχρι να φτάσουν σε πηλό και σε έδαφος ξηρό (ακατάλληλο για πηγάδι). Ο πηλός, με την πλούσια και συμπαγή φύση του, απορροφά το νερό που λαμβάνει και δεν του επιτρέπει να τον διαπεράσει. Ωστόσο, ο Πλάτων επιτρέπει σε όσους δεν μπορούν να κατασκευάσουν το δικό τους πηγάδι να χρησιμοποιούν το πηγάδι του γείτονα,  καθώς ο νόμος οφείλει να ανακουφίζει την ανάγκη. Δεν θα έπρεπε λοιπόν να υπάρχει νόμος και για τα χρήματα, ώστε να μην δανείζονται οι άνθρωποι, ούτε να προσφεύγουν σε ξένες πηγές, αν πρώτα δεν έχουν εξετάσει τα δικά τους μέσα και δεν έχουν συλλέξει σταγόνα-σταγόνα,σαν το νερό της βροχής, όλα αυτά που τους είναι αναγκαία και χρήσιμα; Τώρα όμως, εξαιτίας της πολυτέλειας και της τρυφηλότητας και της μαλθακότητας, οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν τα δικά τους αλλά δανείζονται από τους άλλους, χωρίς να τους είναι αναγκαίο, με μεγάλο τόκο και δεν χρησιμοποιούν τα δικά τους μέσα, μολονότι τα διαθέτουν. Αυτό προκύπτει από το γεγονός πως δεν δίνουν δανεικά στους άπορους αλλά μόνον σε εκείνους που θέλουν να ζουν με καλοπέραση. Και φέρνουν και μάρτυρα και ικανό εγγυητή για την οικονομική τους επιφάνεια, χωρίς να έχουν πραγματική ανάγκη δανεισμού.

2. Τί υπηρετείς τον τραπεζίτη ή τον χρηματιστή; Δανείσου από τη δική σου τράπεζα(1). Και ποτήρια έχεις κι ασημένια πιάτα και κατσαρόλες. Χρησιμοποίησέ τα. Η όμορφη Αυλίδα και η Τένεδος σου προσφέρουν τα αντίστοιχα κεραμικά που είναι πιο καθαρά από τα ασημένια, γιατί τα πρώτα δεν έχουν τη δυσοσμία του τόκου που αυτός, καθημερινά, σαν σκουριά θα ρυπαίνει την πολυτέλεια των ασημικών, ούτε και θα σου υπενθυμίζουν το ημερολόγιο και την Νέα Σελήνη (2), την οποία, όσο ιερή κι αν είναι σαν ημέρα, ο δανειστής θα σου την καταντήσει αποφράδα και μισητή. Εκείνους που αντί να τα πωλούν βάζουν ενέχυρο τα αγαθά τους, ούτε ο Δίας Κτήσιος, ο προστάτης της ιδιοκτησίας, δεν θα μπορούσε να σώσει: ντρέπονται να πουλήσουν αλλά δεν ντρέπονται να πληρώνουν τόκους για δικά τους αγαθά. Κι όμως, ο Περικλής έστησε το χρυσό άγαλμα της Αθηνάς, το οποίο ζύγιζε σαράντα τάλαντα χρυσού, αφαιρούμενου κατά βούληση, ώστε "έτσι", είπε, "να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον χρυσό σε περίπτωση πολέμου κι όταν αυτός θα τελείωνε θα αντικαθιστούμε στο άγαλμα τόσο χρυσό όσο ακριβώς θα έχουμε χρησιμοποιήσει, όχι λιγότερο". Έτσι κι εμείς, όταν θα έχουμε ανάγκη, όπως θα κάναμε σε πολιορκία, να μην δεχτούμε τη φρουρά κατοχής του εχθρικού δανειστή, ούτε να επιτρέψουμε να πουληθούν τα αγαθά μας σαν δούλοι, αλλά, αφαιρώντας τα άχρηστα και περιττά από το τραπέζι μας, από το κρεβάτι μας, από τα οχήματά μας κι από τη διατροφή μας, να διαφυλάξουμε την ελευθερία μας, σκοπεύοντας να τα αποκαταστήσουμε όλα  αυτά στο μέλλον, εφόσον σταθούμε τυχεροί.

1. Εννοώντας το τραπέζι του χρηματιστή.Όρος που έφθασε στις μέρες μας να σημαίνει τις οικονομικές επιχειρήσεις διακίνησης του χρήματος.

2. Η αρχή του μήνα ήταν προφανώς ο χρόνος καταβολής της δόσης του δανείου.

3.Οι γυναίκες των Ρωμαίων προσέφεραν τα κοσμήματά τους στον Πύθιο Απόλλωνα κι από αυτά κατασκευάστηκε ένας χρυσός κρατήρας που στάλθηκε στους Δελφούς, ενώ οι γυναίκες της Καρχηδόνας κούρεψαν τα μαλλιά τους και από αυτά κατασκευάστηκε σκοινί για τις πολεμικές μηχανές και τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν για την άμυνα της πατρίδας τους. Εμείς όμως, ντρεπόμαστε να είμαστε ολιγαρκείς και υποδουλωνόμαστε με υποθήκες και συμβόλαια (δανεισμού), ενώ οφείλουμε να περιοριζόμαστε στα χρήσιμα και να απαλλασσόμαστε από τα περιττά πουλώντας τα ή μεταποιώντας τα, για να οικοδομήσουμε έτσι έναν ναό ελευθερίας για μας, τις γυναίκες μας και τα παιδιά μας.Η Άρτεμις στην Έφεσο παρέχει άσυλο και προστασία από τους δανειστές στους οφειλέτες που καταφεύγουν στο ναό της. Αλλά, ανοιχτό κι ελεύθερο άσυλο υπάρχει παντού για όλους τους μυαλωμένους και τους προσφέρεται επαρκής κι ευχάριστη και τιμημένη ευρυχωρία. Γιατί, όπως η Πυθία των Δελφών είπε στούς Αθηναίους την εποχή των Μηδικών Πολέμων πως ο θεός τους πρόσφερε ξύλινα τείχη, κι εκείνοι εγκατέλειψαν την χώρα και την πόλη και τα υπάρχοντά τους και τα σπίτια τους καταφεύγοντας στα πλοία για χάριν της ελευθερίας τους, έτσι κι ο θεός μας προσφέρει ένα ξύλινο τραπέζι και ένα πήλινο πιάτο κι ένα τραχύ ρούχο, αν θέλουμε να ζούμε ελεύθεροι.
Να μη νοιαζεσαι για άλογα ράτσας καλής  και για άμαξες στολισμένες με χρυσό κι ασήμι
που ο γοργός ο τόκος γρήγορα θα τις φτάσει και θα τις προσπεράσει μάλιστα, αλλά καβάλησε όποιο μουλάρι βρεις μπροστά σου και προσπάθησε να ξεφύγεις από τον εχθρικό και τύραννο δανειστή, που ''γη και ύδωρ'' σαν τον Μήδο βέβαια μπορεί να μην ζητά, αλλά παρεμβαίνει στην ελευθερία σου και σε εξαθλιώνει: Αν δεν τον πληρώνεις, σε παρενοχλεί. Αν του δώσεις χρήματα, δεν τα παίρνει. Αν πουλάς κάτι, μειώνει την τιμή. Αν δεν θες να πουλήσεις, σε αναγκάζει να το κάνεις. Αν τον πας στα δικαστήρια, έρχεται σε συμφωνία μαζί σου. Αν εσύ ορκίζεσαι, σε πιέζει επιμένοντας. Αν πας σπίτι του, σου κλείνει κατάμουτρα την πόρτα, αν κάτσεις σπίτι σου, τότε θα έρθει να καταλύσει απ' έξω και θα σου χτυπάει την πόρτα ασταμάτητα.

Συνεχίζεται..

Νεοελληνική απόδοση: ΚΡΙΣΙΜΗ ΜΑΖΑ